KÍCH HOẠT HÀNH VI (BEHAVIOURAL ACTIVATION)

Kích hoạt hành vi là một liệu pháp thường được dùng để điều trị trầm cảm. Kích hoạt hành vi bắt đầu từ một mẫu hành vi của trầm cảm mà khái niệm đó sự trầm cảm là hậu quả của việc thiếu đi sự “củng cố tích cực”. Liệu pháp này có khả năng tùy chỉnh cao và là kế hoạch điều trị mang tính cá nhân.

Bài viết này sẽ bao gồm Kích hoạt hành vi là gì, mẫu hành vi được xây dựng dựa trên điều gì và làm thế nào để sử dụng liệu pháp này trong việc điều trị, bao gồm những kỹ thuật được áp dụng trong liệu pháp kích hoạt hành vi.

 

Kích Hoạt Hành Vi Là Gì? Áp Dụng Liệu Pháp Này Cho Điều Trị Trầm Cảm

BA là một “phương pháp điều trị tâm lý, có cấu trúc ngắn gọn nhằm mục đích:

– Tăng cường sự gắn kết vào các hoạt động thích ứng (thường là các hoạt động gắn liền với các trải nghiệm của sự khoái lạc hoặc làm chủ)

– Giảm sự gắn kết với các hoạt động duy trì sự trầm cảm hoặc gia tăng nguy cơ trầm cảm,

– Xử lý các vấn đề hạn chế khả năng tiếp cận để hướng đến việc duy trì hoặc tăng cường sự kiểm soát các kích thích (Dimidjian et al., 2011)

 

Ý tưởng chính sau BA là sự điều trị trầm cảm nhằm “cho phép bệnh nhân có các triệu chứng trầm cảm học cách đối phó` với sự tiêu cực của họ” và để “tăng nhận thức tích cực thông qua sự phát triển lại các mục tiêu cá nhân ngắn hạn, trung hạn và dài hạn đối với mục đích sống”

(Chan et al., 2017).

 

Nói cách khác, BA là một loại trị liệu can thiệp (thường được sử dụng để điều trị trầm cảm) mà nó tập trung vào sự thay đổi hành vi trong cuộc sống hằng ngày. Sự can thiệp bằng hành vi có thể bao gồm việc giúp đỡ bệnh nhân lên kế hoạch cho các hành động hàng ngày mà họ có thể tận hưởng việc thực hiện nó, giúp họ phát triển các kỹ năng xã hội, hoặc đơn giản là giúp họ duy trì các cảm xúc và hành động

BA là một biện pháp can thiệp mang tính cá nhân hoá cao đối với bệnh nhân trầm cảm bằng cách đặt mục tiêu cho các hành vi có thể đáp ứng chứng trầm cảm.

 

Chủ Nghĩa Hành Vi – Thuyết Hành Vi Đằng Sau Kích Hoạt Hành Vi

BA được hình thành dựa trên các mẫu hành vi của bệnh trầm cảm chẳng hạn như bản thuyết hành vi của Lewinsohn & Shaffer (1971)

Những nhà nghiên cứu tin rằng trầm cảm là một vấn đề về hành vi (trái ngược với nhận thức) phát sinh bởi thiếu các động cơ tích cực, đặc biệt trong các mối quan hệ xã hội

Khi mô tả mẫu hành vi của trầm cảm, các tác giả tin rằng cách tốt nhất để điều trị trầm cảm là “phục hồi một kế hoạch đầy đủ của động cơ tích cực cho cá nhân bằng cách thay đổi hành vi của bệnh nhân và/ hoặc môi trường”

 

Trong khi số nhà tâm lý học vẫn theo chủ nghĩa hành vi cấp tiến, thì hầu hết những mô hình hành vi hiện đại không chỉ là những nhà tâm lý học hành vi và còn bao gồm các thành phần nhận thức.

Nói chung, hầu hết các mô hình tâm lý hiện đại bao gồm cả khía cạnh nhận thức và hành vi, được ví dụ bằng liệu pháp nhận thức-hành vi (CBT), có lẽ là liệu pháp điều trị phổ biến nhất hiện nay. Trên thực tế, kích hoạt hành vi đã bắt đầu được khám phá như một thành phần của CBT đối với các rối loạn ngoài trầm cảm, chẳng hạn như lo âu (Boswell và cộng sự, 2017).

 

Điều thú vị là kích hoạt hành vi thậm chí có thể là động lực đằng sau hiệu quả của CBT. Một nghiên cứu của Jacobson (1996) nhận thấy rằng trường hợp này là một trong những lý do chính khiến mọi người quan tâm đến Kích hoạt hành vi hiện nay. Cụ thể, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng những người bị trầm cảm đã hoàn thành BA nhận thấy nhiều lợi ích như những người bị trầm cảm đã hoàn thành cả BA và một số thành phần nhận thức của CBT.

Trong khi các nhà tâm lý hành vi không còn phủ nhận tầm quan trọng của nhận thức, họ vẫn ủng hộ các phương pháp điều trị hành vi hơn các phương pháp điều trị nhận thức, vì các hành vi dễ nhắm đến mục tiêu hơn là suy nghĩ.

 

Bài báo được trích dẫn ở trên (Jacobson và cộng sự, 1996) chỉ ra rằng kích hoạt hành vi thậm chí có thể là lý do khiến CBT rất hiệu quả. Do đó, trong khi các nhà tâm lý học hành vi không còn nhất thiết nghĩ rằng động cơ tích cực là cách duy nhất để điều trị trầm cảm, họ vẫn tin rằng đó là một trong những cách tốt nhất.

 

Phân Tích Hành Vi Ứng Dụng Có Thể Giúp Gì Cho Bạn

Kích hoạt hành vi là một loại phân tích hành vi ứng dụng, là một lĩnh vực nghiên cứu dựa trên các nguyên tắc công trình của B.F. Skinner và đặc biệt là phát hiện của ông, đó là “trong một bối cảnh môi trường nhất định, các hành vi tạo ra kết quả thuận lợi sẽ tiếp tục xảy ra thông qua quá trình củng cố và những hành vi không tạo ra hậu quả thuận lợi sẽ giảm theo thời gian, hoặc chấm dứt” (Roane và cộng sự. ., 2016).

Một trong những điểm mạnh của BA là nó có thể được tùy chỉnh theo “giá trị và khả năng” của một người, và cũng có thể được tùy chỉnh cho các loại MDD (Major Depressive Disorder) cụ thể, chẳng hạn như MDD mắc bệnh và rối loạn nhân cách (Cannity & Hopko, 2017 ; Kanter và cộng sự, 2010). Nói cách khác, trong hầu hết các trường hợp trầm cảm, một số loại can thiệp BA là thích hợp.

Một điều cần lưu ý về các can thiệp BA là nhà trị liệu phải lưu tâm đến việc củng cố các hành vi của thân chủ (Pass et al, 2016). Có nghĩa là, nhà trị liệu nên đảm bảo củng cố hành vi lành mạnh từ thân chủ của họ trong các phiên điều trị.

 

Sử Dụng Mô Hình Hành Vi Để Kích Hoạt Hành Vi

Để phát triển sự can thiệp kích hoạt hành vi cho một thân chủ, trước tiên người ta phải khái niệm hóa một mô hình hành vi về chứng trầm cảm của thân chủ đó.

Ví dụ như trường hợp trầm cảm của Amy – 16 tuổi (Pass và cộng sự, 2016). Để bắt đầu điều trị chứng trầm cảm của cô, nhà trị liệu đã phỏng vấn cả Amy và mẹ cô để nhận diện chứng trầm cảm của cô như thế nào.

Ban đầu, nhà trị liệu xác định rằng các triệu chứng trầm cảm của Amy có thể xuất phát từ cái chết gần đây của cha cô, và chứng bệnh gần đây của mẹ cô, triệu chứng mệt mỏi và khối lượng công việc học tập của cô tăng lên. Sự mệt mỏi của cô ấy được quan tâm đặc biệt, vì nó khiến cô ấy không có được động cơ tích cực, đặc biệt là trong đời sống xã hội của cô ấy.

 

Đó là, vì cô ấy cảm thấy mệt mỏi, cô ấy sẽ không đi chơi với bạn bè của mình. Vì cô ấy không đi chơi với bạn bè, cô ấy sẽ cảm thấy tồi tệ, và cảm giác tồi tệ này khiến năng lượng của cô ấy thấp. Chu trình “luẩn quẩn” này được trình bày ở đây (được in lại từ bài báo), cùng với một chu trình thay thế mà các can thiệp Kích hoạt Hành vi nhằm đưa ra:

BA cuối cùng đã có thể giúp Amy vượt qua cảm giác trầm cảm, một phần bằng cách giúp cô ấy tìm thấy động cơ tích cực trong cuộc sống xã hội của mình. Mô hình hành vi được cá nhân hóa về chứng trầm cảm của Amy do Amy, mẹ cô và bác sĩ trị liệu của cô lên ý tưởng là một khía cạnh quan trọng của sự cải thiện này.

Những lợi ích của phương pháp tiếp cận hành vi (trái ngược với phương pháp tiếp cận nhận thức) như thế này được minh họa bằng nhận xét từ Amy, vì bài báo lưu ý rằng “Amy đã tuyên bố trong bản đánh giá của mình rằng cô ấy muốn điều gì đó ‘thiết thực’ hơn so với lời khuyên về người mất mà cô ấy đã có đã nhận trước đây. Cô ấy cảm thấy rằng cô ấy đã có cơ hội để khám phá cảm xúc của mình đối với cái chết của cha mình, và đây không phải là mục đích của cô ấy cho công việc hiện tại “.

 

10 Kỹ Thuật Để Kích Hoạt Hành Vi

Một và kỹ thuật được sử dụng để kích hoạt hành vi, bao gồm: ((Dimidjian et al., 2011; Lejuez et al., 2001a)

. Tự giám sát các hoạt động và tâm trạng của bản thân

. Lên lịch hoạt động

. Cấu trúc hoạt động

. Giải quyết vấn đề

. Đào tạo kỹ năng xã hội

. Xây dựng cấu trúc phân cấp (xếp hạng mức độ dễ dàng thực hiện của một số hoạt động nhất định)

. Định hình (rèn luyện các hành vi lành mạnh)

. Tưởng thưởng

. Thuyết phục

. Hợp đồng hành vi (ký một giao kèo với bạn bè và gia đình để họ chỉ củng cố các hành vi lành mạnh)

. Đánh giá lĩnh vực cuộc sống (xác định lĩnh vực nào của cuộc sống mà một người mong muốn thành công)

 

4 Bảng Kế Hoạch Và Hành Động Của BA

Nếu một số kỹ thuật ở trên nghe có vẻ thú vị, thì đây là một số bảng kế hoạch của BA có thể được sử dụng để làm việc thông qua một số kỹ thuật đó, với bảng kế hoạch cuối cùng được hướng dẫn như sau:

 

I. Các hoạt động tích cực của BA

Bảng kế hoạch này sẽ giúp ai đó tìm ra một số hoạt động mà họ thấy bổ ích và những hoạt động đó bổ ích như thế nào. Bảng kế hoạch chỉ yêu cầu một danh sách các hoạt động, sau đó là mức độ của mỗi hoạt động đó. Bảng kế hoạch này là một cách hữu hiệu giúp cho thân chủ của bạn tìm ra những hoạt động mà họ thực sự thấy bổ ích trong cuộc sống.

 

II. Bảng kế hoạch BA và thành quả của nó

Đây là một lịch trình hoạt động cơ bản. Lập kế hoạch hoạt động giúp mọi người hoàn thành trách nhiệm của họ, nhưng cũng giúp mọi người lên kế hoạch cho các hoạt động của động cơ tích cực hơn (chẳng hạn như dành thời gian với bạn bè). Như bảng kế hoạch này nêu rõ, hiệu quả tốt nhất đạt được bằng cách lên lịch cân bằng giữa trách nhiệm và các hoạt động vui chơi.

 

III. Các chiến lược để quản lý trầm cảm

Bảng kế hoạch trên là một phần của một kế hoạch lớn hơn. Bên cạnh bảng lịch trình hoạt động, nó cũng bao gồm một lịch trình hoạt động chặt chẽ hơn có thể giúp thân chủ của bạn lập kế hoạch trong ngày của họ, thay vì chỉ lập kế hoạch cho một vài hoạt động trong tương lai gần.

Bên cạnh hai bảng kế hoạch như trên, giải pháp này cũng bao gồm thông tin về cách các kỹ thuật hành vi có thể giúp cải thiện bệnh trầm cảm và cách bạn có thể sử dụng các kỹ thuật hành vi này để giúp ích cho mình. Đây là một nguồn thông tin sâu sắc có thể giúp ai đó hiểu được lý do tại sao BA lại hữu ích và bắt đầu thực hành nó trong cuộc sống của họ.

 

IV. Hướng dẫn điều trị kích hoạt hành vi ngắn gọn cho điều trị trầm cảm

BA có thể “được sử dụng như một phương pháp điều trị hoàn chỉnh hoặc như một thành phần của liệu pháp có thể bao gồm các kỹ thuật điều trị khác và có thể là thuốc”. Nó bao gồm một cuộc thảo luận về BA và BATD cũng như những lời giải thích cho những phương pháp điều trị này và cũng bao gồm các bảng kế hoạch và các tài nguyên khác để giúp thân chủ của bạn theo một chương trình BA.

 

Liên hệ Nhatamlyhoc Vietnam:

0939.172.362