RỐI LOẠN TÂM THẦN PHÂN LIỆT

Tất cả mọi người đều biết đến cảm giác chán nản hoặc lo lắng là như thế nào, mặc dù hầu hết chúng ta đều chưa từng trải nghiệm những cảm giác này tới mức độ nghiêm trọng để tạo ra rối loạn. Tuy nhiên, tâm thần phân liệt là một rối loạn thể hiện kinh nghiệm khác về phẩm chất so với chức năng hoạt động thông thường. Rối loạn tâm thần phân liệt (Schizophrenic disorder) là một dạng bệnh tâm lý nghiêm trọng mà trong đó nhân cách có vẻ như tan rã, suy nghĩ, nhận thức bị bóp méo và cảm xúc thì tệ hại. Người mắc chứng rối loạn tâm thần phân liệt khiến bạn thường nhớ tới như một mắc bệnh điên hoặc mất trí.

Đối với nhiều người bị tâm thần phân liệt, căn bệnh là bản án chung thân mà không có khả năng được tha bổng, kéo dìa sự giam cầm đơn độc của tâm trí, cần phải sống cuộc đời tách biệt. Mặc dù bệnh này là tương đối hiếm, nhưng nhiều bệnh nhân đã dành cả thời thanh xuân của họ sống trong bệnh viện với rất ít hy vọng để quay trở lại với cuộc sống bình thường.

Một bệnh nhân tâm thần phân liệt kể lại câu chuyện về việc cắt đứt quan hệ với thực tại và sự hồi phục dần của mình, khi anh mới ở độ tuổi đôi mươi. Trong một lần tỉa những cây mận, thực tại của anh bị bóp méo:

“Tôi bắt đầu băn khoăn không biết tôi có làm đau những thân cây không và có thấy bản thân có lỗi không. Mỗi cây có một tính cách. Tôi bắt đầu băn khoăn không hiểu có cây nào trong số chúng thích tôi hay không. Tôi bị cuốn hút hoàn toàn khi nhìn vào mỗi thân cây và bắt đầu để ý thấy rằng chúng đang phát sáng một cách nhẹ nhàng, đang tỏa ra thứ ánh sáng mền mại bên trong, bao quanh lấy những cành cây. Và từ nơi nào bỗng xuất hiện một khuôn mặt nhiều nếp nhăn và màu sắc óng ánh không thể tin được. Bắt đầu chỉ như một điểm nhỏ ở khoảng cách vô hạn, nó lao tới, trở nên to lớn vô cùng. Tôi không thể nhìn thấy thứ gì khác. Trái tim tôi ngừng đập. Khoảnh khắc kéo dài vô tận. Tôi cố gắng quay mặt đi nhưng nó chế nhạo tôi… Tôi nhìn vào khuôn mặt, đôi mắt và nhận thấy mình đã bỏ lại tất cả khu đất giống nhau” (1975).

Trong thế giới của bệnh nhân tâm thần phân liệt, suy nghĩ trở thành bất hợp lý; việc kết hợp những ý tưởng là xa vời hoặc không có kiểu mẫu rõ ràng. Những Ảo Giác (hallucination) thường xảy ra liên quan tới nhận thức, cảm giác tưởng tượng – những hình ảnh, mùi hoặc phổ biến là âm thanh (thuờng là những giọng nói) – mà các bệnh nhân cho là có thực. Một người có thể nghe thấy giọng nói tại ra một bài tường thuật tại chỗ về hành vi của họ hoặc có hể nghe thấy giọng nói trong cuộc nói chuyện.

Những Ảo Tưởng (delusion) cũng phổ biến, đây là những niềm tin sai lầm hoặc phi lý được duy trì mặc cho chứng cứ đối lập rõ ràng.

– Ngôn ngữ có thể trở nên rời rạc – ngôn từ thốt ra là do chắp nối – hoặc có thể trở thành câm.

– Những cảm xúc có thể là tẻ nhạt, không có biểu cảm có thể nhìn thấy hoặc chúng tương thích với tình huống.

– Hành vi động cơ – tâm lý có thể không có tổ chức (điệu bộ nhăn nhó, dáng điệu lạ lùng) hoặc tư thế có thể trở nên kỳ dị.

Thậm chí ngay cả khi chỉ một vài triệu chứng này xuất hiện, chức năng hoạt động suy yếu trong công việc và lý giải những mối liên hệ có khả năng như thể là bệnh nhân rút lui khỏi xã hội hoặc tách rời về mặt cảm xúc.