Tại sao mọi người lại tự tử?

Thật khó để tưởng tượng điều gì đã khiến một người bạn, một người thân trong gia đình hoặc người nổi tiếng tự tử. Có thể không có dấu hiệu cảnh báo nào rõ ràng, và bạn có thể tự hỏi mình có thể đã bỏ qua manh mối nào. Thông thường, có nhiều nguyên nhân kết hợp lại để dẫn một người đi đến quyết định tự kết liễu đời mình.

Những rối loạn tâm thần

Hầu hết mọi người đưa ra quyết định cố gắng tự tử ngay trước khi làm điều đó một cách bốc đồng hơn là lên kế hoạch rõ ràng.

Mặc dù có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến quyết định tự tử của một người, nhưng phổ biến nhất là tình trạng trầm cảm nặng. Trầm cảm có thể khiến con người cảm thấy đau đớn tinh thần và đánh mất hy vọng, khiến con người không thể tìm thấy cách nào khác để giảm bớt nỗi đau ngoài cách kết thúc cuộc sống của mình.

Theo Tổ chức Phòng chống Tự tử Hoa Kỳ, trầm cảm chiếm khoảng một nửa số vụ tự tử.

Ngoài trầm cảm, các  rối loạn tinh thần khác có thể làm tăng nguy cơ tự tử, gồm:

Rối loạn lưỡng cực

Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD)

Rối loạn ăn uống

Tâm thần phân liệt

Sang chấn tâm lý

Một người từng trải qua sang chấn tâm lý, bao gồm bị lạm dụng tình dục thời thơ ấu, bị cưỡng hiếp, bị lạm dụng thể chất hoặc vết thương chiến tranh, có nguy cơ tự tử cao hơn, thậm chí nhiều năm sau chấn thương.

Trong một khảo sát với gần 6.000 người trưởng thành ở Hoa Kỳ, gần 22% số người từng bị cưỡng hiếp đã có ý định tự tử vào một thời điểm nào đó trong khi 23% bị bạo hành thể xác đã cố gắng tự kết liễu mạng sống của mình vào một thời điểm nào đó.

Được chẩn đoán mắc chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PSTD) hoặc nhiều lần bị sang chấn tâm lý làm tăng nguy cơ cao hơn dẫn đến tự tử. Điều này một phần là do trầm cảm thường gặp sau sang chấn và ở những người bị PTSD, cảm giác bất lực và tuyệt vọng có thể dẫn đến tự tử.

Sử dụng chất kích thích và sự bốc đồng

Ma túy và rượu cũng có thể ảnh hưởng đến một người đang muốn tự tử, khiến họ trở nên bốc đồng hơn và có khả năng hành động theo ý muốn của họ hơn là lúc tỉnh táo. Sử dụng chất kích thích và rượu cũng có thể góp phần vào các lý do khác khiến người ta tự tử, như bị mất việc làm, mất đi các mối quan hệ.

Tỷ lệ sử dụng chất kích thích và rối loạn sử dụng rượu cũng cao hơn ở những người bị trầm cảm và các rối loạn tâm lý khác. Nếu những tình trạng này đi chung với nhau, rủi ro của tự tử sẽ tăng lên.

Mất mát hoặc sợ mất mát

Một người có thể quyết định tự kết liễu mạng sống của mình khi đối mặt với những mất mát hoặc nỗi sợ hãi mất mát. Những tình huống này có thể bao gồm:

Thất bại trong học tập

Bị bắt hoặc bị bỏ tù

Bị bắt nạt, xấu hổ hoặc bị sỉ nhục bao gồm bị bắt nạt trên mạng

Các vấn đề về tài chính

Đánh mất tình bạn thân thiết hoặc mối quan hệ lãng mạn

Mất việc làm

Đánh mất bạn bè hoặc gia đình do tiết lộ khuynh hướng tình dục

Mất địa vị xã hội

Sự tuyệt vọng

Sự tuyệt vọng trong thời gian ngắn hoặc kéo dài là một trong những nguyên nhân được đề cập trong nhiều nghiên cứu, cho thấy có góp phần vào quyết định tự tử. Con người có thể đang phải đối mặt với vấn đề nan giải về mặt xã hội hoặc về thể chất và có thể không thấy cách nào để cải thiện tình hình.

Khi mọi người mất hết hy vọng và không thể thay đổi được cuộc sống, cảm giác này có thể làm lu mờ tất cả những điều tốt đẹp trong cuộc đời họ. Tự tử lúc này dường như là lựa chọn duy nhất.

Mặc dù đối với người ngoài có vẻ như mọi thứ sẽ trở nên tốt đẹp hơn nhưng những người bị trầm cảm có thể không nhìn thấy điều này do sự bi quan và tuyệt vọng đi kèm với tình trạng tinh thần này.

Đau và bệnh mãn tính

Nếu một người bị đau hoặc bệnh mãn tính mà không có hy vọng chữa khỏi hoặc giảm bớt đau khổ, tự tử có vẻ như là một cách để lấy lại phẩm giá và quyền kiểm soát cuộc sống của họ. Ở một số tiểu bang, tự sát được hỗ trợ là hợp pháp vì lý do này.

Theo một nghiên cứu trên Tạp chí Y tế Dự phòng Hoa Kỳ, các tình trạng sức khỏe sau đây có liên quan đến nguy cơ tự tử cao hơn:

Bệnh hen suyễn

Đau lưng

Chấn thương não

Ung thư

Suy tim sung huyết

Bệnh tiểu đường

Động kinh

HIV/AIDS

Bệnh tim

Huyết áp cao

Đau nửa đầu

Bệnh Parkinson

Chứng đau mãn tính cũng có thể gây ra lo âu và trầm cảm, từ đó làm tăng nguy cơ tự tử. Theo nghiên cứu, những người bị đau mãn tính có nguy cơ bị trầm cảm hoặc lo âu cao hơn gấp 4 lần so với những người bình thường.

Cảm thấy như một gánh nặng cho người khác

Một người bị đau mãn tính hoặc mắc bệnh nan y cũng có thể cảm thấy mình là gánh nặng cho người khác, vì ngày càng khó yêu cầu một chuyến xe khác đến văn phòng bác sĩ hoặc giúp đỡ nhiều hơn trong các công việc gia đình hoặc hỗ trợ thanh toán viện phí. Trên thực tế, nhiều người quyết định tự tử thường nói rằng sẽ tốt hơn cho những người thân yêu của họ hoặc thế giới nếu họ không tồn tại nữa.

Kiểu ngụy biện này là một dấu hiệu phổ biến cảnh báo về hành vi tự sát. Một người thường coi mình là gánh nặng cho người khác hoặc cảm thấy vô giá trị là do gánh nặng của những xúc cảm quá lớn của họ.  

Sự cô lập xã hội

Một người có thể trở nên cô lập về mặt xã hội vì nhiều lý do như mất bạn bè, vợ chồng, trải qua ly thân hoặc ly hôn, bệnh lý thể chất hoặc tinh thần, lo âu xã hội, nghỉ hưu hoặc do chuyển đến một địa điểm mới. Sự cô lập xã hội cũng có thể do các yếu tố bên trong như lòng tự trọng thấp. Điều này có thể dẫn đến cô đơn và các yếu tố có nguy cơ tự tử như trầm cảm, lạm dụng rượu hoặc ma túy.

Tiếng kêu cứu

Đôi khi con người quyết định tự tử không phải vì thực sự muốn chết đi mà chỉ vì họ không biết cách tìm sự giúp đỡ. Những nỗ lực tự tử không phải là một tiếng kêu để được chú ý mà là tiếng kêu cứu. Nó là một cách để chứng minh với thế giới rằng họ đang bị tổn thương nhiều đến thế nào.

Thật không may, những tiếng kêu cứu này đôi khi có thể gây tử vong thật sự khi đánh giá sai khả năng gây chết người của phương pháp họ đã chọn. Những người thực hiện một lần tự tử thất bại cũng có nguy cơ thử lại lần nữa và lần thử thứ hai của họ có nhiều khả năng gây chết người hơn.

Tình cờ tự sát

Một số tình huống có vẻ như là tự sát thực sự có thể là một cái chết tình cờ. Trò chơi nghẹt thở (còn được gọi là “vượt qua thử thách”, “máy bay trượt phẳng” và “trò chơi ngất xỉu”) trong đó thanh thiếu niên tự thắt cổ mình để đạt được cảm giác thích thú khi bị ngạt thở là những ví dụ về tự tử nghẹt thở. Các vụ tự tử vô ý khác bao gồm dùng thuốc quá liều không chủ ý và các vụ tự sát bằng súng, ngộ độc.

Bạn có thể không bao giờ biết tại sao một người lại tự sát. Mặc dù có vẻ như họ có mọi thứ, nhưng có lẽ đối với họ lại không cảm thấy như vậy.

Nancy Schimelpfening/ verywellmind.com

Hiếu Nguyễn dịch