Thái độ

Bạn thức dậy vào buổi sáng và nghe ai đó nhắc đến “cà phê”, bạn cảm thấy gì nào? Những hình ảnh, mùi hương hay âm thanh nào vừa chạy qua đầu bạn? Hay bạn bật TV và thấy mục “cập nhật diễn biến dịch bệnh Covid-19”, những dòng suy nghĩ nào vừa chạy vụt qua đầu bạn? Nó có khiến bạn lo lắng? Đó chính là thái độ của bạn. Vậy bạn biết thái độ là gì? Tại sao bạn lại có cảm xúc tích cực hay tiêu cực đối với một sự vật, sự việc hay một người nào đó? Điều gì dẫn đến thái độ này của bạn? Hay bạn có thể thay đổi được thái độ của mình không?

“Thái độ” là thuật ngữ tâm lý chỉ một loạt những niềm tin và cảm xúc mà bạn dành cho một người, một chủ đề hay ý tưởng, mà không cần hình thành suy nghĩ cụ thể.⁽¹⁾ Khi bạn còn nhỏ, mẹ cho bạn ăn món cà rốt và bạn thấy nó dở tệ và từ đó hễ nghe đến “cà rốt” là bạn lại nhăn mặt. Hay một người bạn gái khoe với bạn rằng cô ấy có người yêu là một doanh nhân thành đạt, bạn lập tức nghĩ đến một người đàn ông đĩnh đạc, lịch lãm với sơ mi, vest, quần tây thật bảnh bao. Bạn có bao giờ đặt câu hỏi cho mình về những gì đang diễn ra trong đầu bạn chưa? Tại sao tôi lại ghét cà rốt đến vậy? Hay tại sao mình lại nghĩ về hình tượng doanh nhân như vậy? Nếu bạn nhìn lại những sự kiện đã qua trong đời mình, bạn sẽ dễ dàng nhận ra rằng thái độ của bạn được hình thành từ những trải nghiệm của bản thân đối với nhân vật, sự vật và sự kiện đó. Hay nói cách khác, thái độ được hình thành từ chính hành động của bạn. Từ hành động, bạn bắt đầu suy nghĩ về hành động và có được những cảm xúc và trải nghiệm. Vậy thì tại sao chúng ta lại cần phải biết điều này? Bởi vì chúng ta hiểu được bí mật của thái độ chính là hành động, vậy thì chỉ cần thay đổi hành động, chúng ta có thể thay đổi được thái độ.

Những năm 1730, Benjamin Franklin đã tạo dựng được cho mình một sự nghiệp rực rỡ: vừa là một chính trị gia lỗi lạc ở Philadelphia, vừa là một doanh nhân với khả năng in ấn sách báo và niên giám, ông quyết định ứng cử cho vị trí thư ký nghị viện. Franklin đã chiến thắng trong cuộc đua nhưng vòng bầu cử tiếp theo lại không dễ dàng gì. Trong tiểu sử của ông không nhắc tới tên người này, nhưng khi Franklin ứng cử cho nhiệm kỳ thư ký thứ hai, thì một trong số các đồng nghiệp của ông đã có một bài phát biểu dài chỉ trích ông trước nghị viện. Mặc dù vẫn giành được vị trí thư ký, nhưng kẻ chỉ trích này vẫn khiến cho Franklin vô cùng bức bối. Thêm nữa, đây là một “quý ông với học thức rộng và gia sản đáng nể”, người mà Franklin tin rằng ngày nào đó sẽ trở thành nhân vật có ảnh hưởng lớn trong bộ máy chính quyền. Ông biết mình phải đối phó với người này. Franklin quyết tâm biến kẻ căm ghét mình thành một người hâm mộ, nhưng ông muốn làm được điều này mà không cần phải “bày tỏ sự kính trọng hay phục tùng gì hắn”. Vốn là người sưu tầm sách và sáng lập một thư viện, Franklin nổi tiếng là người có thị hiếu văn học tuyệt vời. Vậy là ông đã gửi thư tới kẻ căm ghét mình để hỏi mượn một cuốn sách đặc biệt từ bộ sưu tập của người này, một cuốn sách mà ông miêu tả là “vô cùng quý hiếm và gây tò mò”. Tay kình địch, cảm thấy được tâng bốc lên mây, đã ngay lập tức gửi sách cho Franklin. Một tuần sau, ông gửi trả cuốn sách kèm theo thư cảm ơn. Nhiệm vụ đã hoàn thành. Trong cuộc họp nghị viện tiếp theo, lần đầu tiên, người này chủ động tiếp cận Franklin và trao đổi riêng với ông. Franklin miêu tả rằng người này “từ thời điểm đó, đã cho thấy mình sẵn sàng giúp đỡ tôi trong mọi dịp, và rồi chúng tôi trở thành bạn tốt, tình bạn này kéo dài cho tới khi ông lâm chung.”⁽²⁾

Bạn thấy đó, bằng cách thay đổi hành động, chúng ta có thể thay đổi được thái độ. Không phải là do bạn ghét một người nào đó mà bạn thường xuyên gây khó dễ cho họ, chính việc bạn gây khó dễ cho người khác khiến bạn nghĩ rằng bạn đang ghét người đó. Vậy thì hãy thử thay đổi từng chút một trong hành động của mình để có được thái độ tích cực hơn bạn nhé.

^{(1), (2)}

^{David McRaney – “Bạn đỡ ngu ngơ rồi đấy” – Chương 3}